Executieve functies zijn de processen in de hersenen die nodig zijn voor doelgericht, effectief en sociaal aangepast gedrag. Voor kinderen en jongeren zijn executieve functies onmisbaar om schoolwerk te kunnen doen, te plannen en ingewikkelde sociale situaties te hanteren. Ook volwassenen hebben executieve functies nodig om hun agenda te beheren, kinderen op te voeden en te functioneren op het werk.
De ontwikkeling van executieve functies begint al op jonge leeftijd en duurt voort tot ver in de adolescentie. Naarmate kinderen ouder worden, kunnen zij zich steeds beter aanpassen aan de omgeving en leren daarbij ook hun emoties en gedrag te reguleren.
Voor de verschillende functies zijn uiteenlopende groeiprocessen gevonden die blijken samen te gaan met de ontwikkeling van andere cognitieve capaciteiten, zoals geheugen, taalvaardigheid en snelheid van informatieverwerking. Dit hangt weer samen met de ontwikkeling van het centrale zenuwstelsel; een toename in de myelinisatie van axonen resulteert in een snellere informatieverwerking. De prefrontale cortex ontwikkelt zich relatief langzaam met een groeiproces van ongeveer 20 jaar. Pas op jongvolwassen leeftijd zijn de executieve functies volledig ontwikkeld.
Executieve functies kunnen bij kinderen en volwassenen in kaart worden gebracht door middel van prestatietaken, observaties of gedragsvragenlijsten. Omdat problemen met executieve functies vaak het duidelijkst naar voren komen bij dagelijkse situaties in de school- of thuisomgeving zijn ouders en leerkrachten belangrijke bronnen van informatie bij het vaststellen van problemen bij executieve functies.
Hogrefe Uitgevers heeft op het gebied van executieve functies een breed scala aan tests, vragenlijsten en boeken voor psychologen, psychiaters en psychotherapeuten die hun diagnoses willen onderbouwen en met de nieuwste en bewezen therapieën aan de slag willen.
De ouder-, leerkracht- en jongerenversie van de BRIEF Screener bestaan uit een beperkt aantal vragen die samen op een efficiënte manier een globaal inzicht geven in de executieve functies van kinderen en jongeren. Zeer geschikt voor toepassing in het onderwijs.]]
Met de BRIEF Vragenlijst executieve functies kunnen executieve functies bij kinderen en jongeren in kaart gebracht worden. Executieve functies zijn cognitieve processen die nodig zijn voor doelgericht, efficiënt en sociaal aangepast gedrag, zowel op school als thuis.]]
Met de BRIEF-P kunnen executieve functies bij 2- tot 5-jarigen in kaart gebracht worden. Executieve functies zijn cognitieve processen die nodig zijn voor doelgericht, efficiënt en sociaal aangepast gedrag.]]
Met de BRIEF-A kunnen executieve functies bij volwassenen in kaart gebracht worden. Executieve functies zijn cognitieve processen die nodig zijn voor doelgericht, efficiënt en sociaal aangepast gedrag. Van belang bij klinische diagnostiek, coaching en assessment.]]
De IDS-2 voorziet in een belangrijke behoefte om bij kinderen en jongeren niet alleen intelligentie te meten, maar ook andere belangrijke ontwikkelingsaspecten, zoals executief functioneren, concentratievermogen, motivatie, sociaal-emotionele en motorische ontwikkeling en mogelijke leerstoornissen.
De taak van de SDMT is het omzetten van geometrische vormen in cijfers. Deze opdracht is zo eenvoudig dat normaal functionerende personen er geen moeite mee hebben. De SDMT kan daarom gebruikt worden voor het screenen op hersenstoornissen bij kinderen en volwassenen.]]
De Conners-3 is een instrument waarmee de symptomen van ADHD en gerelateerde problemen in kaart kunnen worden gebracht bij kinderen en jongeren van zes tot en met achttien jaar.
De Wisconsin Card Sorting Test (WCST) is geschikt om stoornissen in de cognitieve flexibiliteit op te sporen. De test is vooral gericht op task-switching. De afnametijd is 20-30 minuten. Er is ook een eenvoudige versie (M-WCST) van 10-15 minuten. Geschikt voor mensen van 6 tot 89 jaar.]]
De WFT en FFT zijn neuropsychologische tests voor het opsporen van stoornissen in het semantisch geheugen en executieve functies. Woord-fluency en figuur-fluency worden getest.]]
